Informacja o cookies

Zgadzam się Nasza strona zapisuje niewielkie pliki tekstowe, nazywane ciasteczkami (ang. cookies) na Twoim urządzeniu w celu lepszego dostosowania treści oraz dla celów statystycznych. Możesz wyłączyć możliwość ich zapisu, zmieniając ustawienia Twojej przeglądarki. Korzystanie z naszej strony bez zmiany ustawień oznacza zgodę na przechowywanie cookies w Twoim urządzeniu.

Publikacje Pracowników Politechniki Lubelskiej
MNiSW
80
Poziom I
Status:
Warianty tytułu:
Powrót do Trębacza z Samarkandy. Między automatycznym a literackim tłumaczeniem opowiadania Ksawerego Pruszyńskiego
Autorzy: Montusiewicz Jerzy, Kayumov Rahim, Warakomski Jerzy
Dyscypliny:
Aby zobaczyć szczegóły należy się zalogować.
Rok wydania: 2023
Serie:
Monografie - Politechnika Lubelska
Wersja dokumentu: Drukowana | Elektroniczna
Język: angielski
Liczba stron: 162
Miejsce wydania: Lublin
Wydawnictwo: Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej
Efekt badań statutowych NIE
Materiał konferencyjny: NIE
Publikacja OA: TAK
Licencja:
Sposób udostępnienia: Witryna wydawcy
Wersja tekstu: Ostateczna wersja opublikowana
Czas opublikowania: W momencie opublikowania
Data opublikowania w OA: 22 grudnia 2023
Abstrakty: angielski | polski
In its scientific dimension, the monograph is devoted to the possibility of using automatic translation of literary works into languages that do not belong to the same family, as well as to examining translation quality by comparing the automatically obtained texts with their literary versions. In particular, the work concerns the translation from Polish into Uzbek and Tajik of Ksawery Pruszyński’s short story “The Trumpeter of Samarkand”, which was written in 1942. The specificity of the methodology used was that no single person knew both the original language (Polish) and the target languages (Uzbek and Tajik). For this purpose, a language of communication was found (Russian), which was known to both parties and was used not only for correspondence, but also allowed, by translating the story into this language, to properly present the content of the text as well as most of the linguistic context. The widely available Google Translate program was used for machine translation, and the free DiffNow program was applied to compare automatic and literary translations. For a better understanding of the content of the story, its action, historical and philosophical considerations and the context of World War II by users of Uzbek and Tajik, the work presents a broad historical context. It describes both the little known connections between Poland and the peoples living in modern Uzbekistan during the times of Genghis Khan, as well as the presence of Polish soldiers there in 1942, from whom the Polish Army in the East under General Władysław Anders was created. Also presented is the interpenetration of the world of Polish and Uzbek legends with historical facts. The final utilitarian result of the monograph is the publication of full literary versions of the story in question in five languages: Polish, English, Russian, Uzbek and Tajik, the latter two both in the Latin and Cyrillic alphabets. For abetter understanding of the text, dictionaries of concepts, terms and characters appearing in the story have been prepared in national languages. In the context of achieving the scientific goal, it was shown that the method used to translate literary works by correcting automatic translation into aliterary version performed by a person who knows the text in a language other than the target language is an effective procedure. This approach may significantly accelerate the sharing of selected literary works between smaller nations or countries with sporadic historical ties. Comparisons made between the texts obtained from machine translation and their literary versions showed that the difference in their quality in relation to the entire story ranged from 19% to 32%. The results of quantitative research showed that machine translation into Uzbek was of better quality than into Tajik. It is possible that the level of these translations was influenced by the fact that the Uzbek language is written in the Latin alphabet, while Tajik uses the Cyrillic one.
W wymiarze naukowym, monografia poświęcona jest możliwości zastosowania tłumaczenia automatycznego dzieł literackich na języki nie należące do tej samej rodziny, a także badaniu jakości przekładu przez porównanie tekstów uzyskanych automatycznie z tłumaczeniami literackimi. W wymiarze szczegółowym praca dotyczy tłumaczenia z języka polskiego na język uzbecki i tadżycki opowiadania Ksawerego Pruszyńskiego “Trębacz z Samarkandy”, które powstało w 1942 roku. Specyfika zastosowanej metodyki działań polegała na tym, że żad- na osoba nie znała jednocześnie języka oryginału (polskiego) i języków docelowych (uzbeckiego i tadżyckiego). W tym celu znaleziono język komunikacji (rosyjski), który był znany obu stronom i posłużył nie tylko do prowadzenia korespondencji, ale także pozwolił przez tłumaczenie opowiadania na ten język właściwie przedstawić zawartość tekstu, jak i większość kontekstów językowych. Do tłumaczenia maszynowego zastosowano powszechnie dostępny program Google Translate, zaś do porównania tłumaczenia automatycznego z tłumaczeniem literackim darmowy program DiffNow. Dla lepszego zrozumienia treści opowiadania, jego akcji, zawartych tam rozważań historyczno-filozoficznych i kontekstu czasów II wojny światowej przez czytelników posługujących się na co dzień językiem uzbeckim i tadżyckim, w pracy przedstawiono szeroki kontekst historyczny. Opisano zarówno nieuświadomione do końca związki Polski i ludów zamieszkujących współczesny Uzbekistan za czasów Czyngis-chana, jak i obecność tam polskich żołnierzy w 1942 roku, z których była tworzona Polska Armia na Wschodzie generała Władysława Andersa. Przedstawiono przenikanie się świata legend polskich i uzbeckich z faktami historycznymi. Finalnym rezultatem utylitarnym monografii jest zamieszczenie pełnych wersji literackich przedmiotowego opowiadania w pięciu językach: polskim, angielskim, rosyjskim, uzbeckim i tadżyckim, z czego dwie ostatnie wersje zapisano zarówno w alfabecie łacińskim, jak i cyrylicy. Dla lepszego zrozumienia tekstu przygotowano w językach narodowych słowniki pojęć, terminów i postaci występujących w opowiadaniu. W kontekście realizacji celu naukowego wykazano, że zastosowana metoda tłumaczenia dzieł literackich przez korektę tłumaczenia automatycznego na wersję literacką wykonywaną przez osobę znającą ten tekst w języku innym niż język docelowy jest metodą efektywną. Ten sposób postępowania może pozwolić na znaczne przyspieszenie udostępniania i wymiany wybranych dzieł literackich pomiędzy mniejszymi narodami, lub krajami o sporadycznych związkach historycznych. Przeprowadzone porównania pomiędzy tekstami uzyskanymi z tłumaczenia maszynowe- go i tłumaczeniem literackim wykazały, że różnica ich jakości w odniesieniu do całości opowiadania mieściła się w przedziale od 19% do 32%. Wyniki badań ilościowych pokazały, że tłumaczenie maszynowe na język uzbecki było lepszej jakości niż na język tadżycki. Możliwe, że na jakość tych tłumaczeń miał wpływ fakt, że do zapisu języka uzbeckiego używany jest alfabet łaciński, zaś do języka tadżyckiego cyrylica.