|
Od wielu lat poszukuje się zestawu parametrów biochemicznych ułatwiających jak najszybsze ustalenie ciężkości, rokowania i odpowiedniego sposobu leczenia ostrego zapalenia trzustki (OZT). Wdrożenie leczenia w pierwszych 48 godzinach od przyjęcia chorego nastręcza wiele problemów związanych z niemożnością rozróżnienia pacjentów z łagodną postacią ostrego zapalenia trzustki (OZT) od chorych z ciężką postacią ostrego zapalenia trzustki. Cel badania: Określenie zależności pomiędzy stopniem zmiany stężeń 10 wybranych wskaźników biochemicznych: amylazy, lipazy, bilirubiny całkowitej, kreatyniny, kwasu moczowego, aminotransferazy asparaginowej (AST), aminotransferazy alaninowej (ALT), glukozy, magnezu oraz żelaza a zmianami histopatologicznymi zachodzącymi w trzustce w czasie 2 i 6 godzin od indukcji OZT. Wybrane przedziały czasowe odpowiadają odpowiednio pierwszej i drugiej dobie choroby u człowieka. Materiał i metody: Badanie przeprowadzono na 110 samcach szczurów rasy Wistar, ważących od 250 do 300 g. Zwierzęta doświadczalne podzielono na trzy grupy: grupę Z – służącą do wyznaczenia zakresów norm badanych parametrów i struktur histologicznych, grupę K – którą stanowiły zwierzęta operowane, którym podano 0,9% NaCl do przewodu żółciowotrzustkowego, grupę E – zwierząt operowanych, u których indukowano OZT poprzez iniekcję 5% taurocholanu sodu do przewodu żółciowo-trzustkowego. Zwierzęta z grupy E i K losowo przydzielono do jednej z pięciu podgrup, z których materiał do badań biochemicznych i histologicznych zbierano po 2 i 6 godzinach od indukcji OZT. Do badań histologicznych wypreparowywano trzustki w całości, uzyskane próbki barwiono hematoksyliną i eozyną w nasyconym roztworze alkoholowym. Stopień uszkodzenia trzustki oceniano wg skali Spormanna. Zmienne ilościowe charakteryzowano metodą średniej arytmetycznej, odchylenia standardowego, mediany, minimum i maksimum wartości oraz 95% CI. Wyniki: W preparatach histologicznych szczurów z grupy E po 2 godzinach zaczęły pojawiać się zmiany obrzękowe, a w miąższu trzustkowym nacieki neutrofilowe w wraz z pojedynczymi wylewami krwawymi. Po 6 godzinach zmiany stały się bardziej nasilone, a w obrębie tkanki tłuszczowej pojawiły się drobne ogniska martwicy skrzepowej oraz mniejsze ogniska ropnego zapalenia. W ciągu 2 godzin uzyskano statystycznie istotne różnice w poziomie czterech markerów: kreatyniny, ALT, amylazy i magnezu. Po 6 godzinach osiągnięte zostały statystycznie istotne różnice w poziomie dwóch markerów: AST i glukozy. Zbadano korelacje między oceną histologiczną wg skali Spormanna a wskaźnikami biochemicznymi. Stwierdzono, że w ciągu 2 godzin – wraz ze wzrostem poziomu AST (współczynnik korelacji 0,95; p=0138) – nasiliło się zapalenie trzustki. W grupie K – wraz ze wzrostem stężenia kreatyniny – w ciągu 6 godzin zwiększyło się natężenie nacieku zapalnego. W grupie E – wraz ze wzrostem poziomu AST (współczynnik korelacji 0,90; p=0,0063) oraz poziomu żelaza (współczynnik korelacji 0,78; p= 0,0399) – w czasie 2 godzin nasiliła się intensywność zmian chorobowych w postaci nacieku zapalnego. W tej samej grupie, oraz w tym samym czasie, wzrost poziomu AST (współczynnik korelacji 0,79; p=0,0343) wiązał się ze wzrostem nasilenia zmian chorobowych w postaci wylewów krwawych. Naciek zapalny wzrósł w ciągu 6 godzin (współczynnik korelacji 0,87; p=0,0117), natomiast poziom kreatyniny uległ zmniejszeniu. Interesujące wyniki uzyskano przy zastosowaniu analizy regresji krokowej – regresji krokowej postępującej. Jeżeli poziom stężenia kreatyniny w czasie 2 godzin wzrasta o 1, natężenie zmian w ostrym zapaleniu trzustki zmniejszy się o 9,02 w odniesieniu do skali Spormanna, podczas gdy inne zmienne pozostaną na stałym poziomie. Jednak jeżeli poziom ALT wzrasta o 1, intensywność zmian w ostrym zapaleniu trzustki wzrośnie o 0,02 w odniesieniu do skali Spormanna. Jeżeli poziom amylazy wzrasta o 1, natężenie zmian w ostrym zapaleniu trzustki wzrośnie o 0,01 w odniesieniu do skali Spormanna, podczas gdy inne zmienne pozostaną na stałym poziomie. Wnioski: Zmiany histopatologiczne poprzedzały zmiany w wynikach badań laboratoryjnych, natomiast istotne korelacje ze skalą Spormanna dotyczyły zmian w poziomach AST i kreatyniny. Przedstawione wyniki badań potwierdzają fakt, że diagnostyka ostrego zapalenia trzustki jest bardzo trudna i wymaga monitorowania wielu parametrów laboratoryjnych.
|
